ตั๊กแตนใบไม้
ปกติจะเจอตั๊กแตนกิ่งไม้ แต่ไม่เคยเจอตั๊กแตนใบไม้เลย อาจจะเพราะว่ามันพรางตัวเนียนมาก ๆ
มาครั้งนี้ก็ไปรื้อ ป่าหญ้า ก็ได้ตั๊กแตนตัวนี้แหละติดมือมา ได้เห็นก็ได้รู้ว่า ที่นี่ก็มีสิ่งนี้…
กำแพง
กำแพง…
ระหว่างนั่งรถผ่านไปในเมืองเชียงใหม่ ก็มองไปเห็นกำแพงเมืองเก่า เห็นรูปทรงที่แปลกตา ก็เลยหยิบกล้องขึ้นมาถ่าย
ตอนสร้างกำแพงเขาก็คงจะสร้างตรง ๆ นั่นแหละ แต่พอนานวันไปผ่านเดือนผ่านปี อะไร ๆ ก็คงจะเปลี่ยนไป มันทำให้ผมนึกถึงธรรมะที่กำลังจะเสื่อมไป สมัยพุทธกาลนั้นอะไร ๆ ก็แข็งแรง แต่พอมายุคนี้ก็หย่อนยาน พอคิดอย่างนั้นมันก็นำมาระลึกให้เราไม่ประมาทได้
ในอีกนัยหนึ่ง แม้กำแพงนี้จะแข็ง แต่ก็มีความพริ้วไหวในรูปทรง มันก็เอามาเป็นกรรมฐานได้อีกมุมเหมือนกัน คือให้จิตใจแข็งแกร่งเหมือนหินนั่นแหละ แต่ก็ต้องมีศิลปะแววไหวพริ้วไหวไปตามกุศล
ความพยายาม…
ความพยายาม…
หลายวันก่อนระหว่างยืนรอรถเมล์ ก็มองไปเห็นขวดน้ำที่ถูกยัดไว้กับเสา
ก็คิดว่า คนทำนี่เขาดูพยายามดีนะ แถมมีความคิดแหวกแนวอีก คือจะไปยัดในเสาได้นี่มันก็คงจะต้องยัด ๆ เข้าไป ใช้แรงบ้าง แล้วคนทั่วไปนี่ถ้าเขาจะทิ้งเขาก็โยนทิ้งข้างทางหรือไม่ก็วางทิ้งไปเฉย ๆ เลย
ก็มาคิดต่อว่า ในโลกนี้ก็มีคนที่พยายามอยู่เสมอ คือมีความเพียร แต่ความเพียรนั้นมีทิศทางไปทางไหนก็อีกเรื่อง จะเพียรไปทางดีมันก็ดีมาก จะเพียรไปทางเลวมันก็เลวมาก ผมเคยได้ยินภาษาในพระไตรปิฎกประมาณว่า “มีความเพียรเลว” พอเห็นภาพนี้ก็…อ๋อ มันเป็นแบบนี้นี่เอง คือพยายามทำสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์
สุดท้ายก็คงได้แต่ย้อนมาทบทวนว่า ชีวิตที่เรากำลังดำเนินไปอยู่นั้น เราได้พยายามทำให้มันลำบาก มันยุ่งยากขึ้นกว่าเดิมรึเปล่า มันไปทางทิศไหน สัมมาหรือมิจฉา
มรณสติประจำวัน
“ถ้าเราไม่เผาเขา เขาก็เผาเรา”
ผมมานั่งนึก ๆ ชีวิตก็น่าจะได้พบกับเหตุการณ์สองอย่างนี้แหละ แต่อย่างที่สองนี่เราจะไม่ได้พบแน่นอน เพราะตายไปแล้วมันไม่รู้แล้ว สรุปจึงเหลือแต่ความจริงที่ว่าถ้าเราไม่ชิงตายเสียก่อนเราก็คงจะได้เผาเขา
ก็นึกต่อไปว่า ทุกคนที่อยู่รอบตัว เขาจะจากเราไปอย่างไร แบบไหน เมื่อไหร่ คิดไปแล้วมันก็บันเทิงนะ แต่ถ้าคนกิเลสจัด ๆ จะหดหู่เศร้าหมอง ไม่อยากระลึกถึงการจากพราก ส่วนคนที่รู้สึกบันเทิง ยินดี ผ่องใสนี่น่าจะเป็นคนที่ล้างความยึดมั่นถือมั่นได้ หรือไม่ก็คนบ้าไปเลย
ส่วนเรื่องที่ว่าเขาเผาเรานี่มันไม่ต้องคิดเลย ไม่ต้องไปจินตนาการให้เสียเวลาว่าหลังตายแล้วจะเป็นอย่างไร เอาเป็นว่าก่อนตายหรือระหว่างที่กำลังจะตายนี่แหละ คือจุดที่ควรพิจารณา
ผมมีกิจกรรมสนุก ๆ ที่ระลึกถึงประจำเวลาเดินทาง คือจะตายท่าไหน แบบไหน ตอนไหน เดิน ๆ อยู่แล้วมีคนมาปล้น แล้วโดนเขาแทงตายจะเป็นอย่างไร ดูข่าวเขาฆ่ากันแบบนั้นแบบนี้ ถ้าเราโดนแล้วเราจะเป็นอย่างไร เราจะห่วงหาอะไรไหม เราจะโกรธแค้นเขาไหม ก็ปรุงไปเพลิน ๆ ระหว่างเดินทาง
ก็ตรวจใจเรื่อย ๆ ว่าเรายอมตายได้ทุกท่าทุกทางทุกนาทีไหม ถ้ามันมีกิเลส เดี๋ยวอาการก็ออกเอง ออกมาก็ตรวจหาความยึดมั่นถือมั่นนั้น แล้วก็ใช้ปัญญาคลายซะ มันก็เป็นการปฏิบัติธรรมสนุก ๆ ที่เกิดขึ้นในเวลาเดินทางในแต่ละวัน
ถ้าแค่ระลึกแล้วยังมีอาการหวั่นไหว แสดงว่าของจริงไม่รอดแน่นอน ก็พิจารณาทั้งตัวเราและคนอื่นนั่นแหละนะ ซึ่งมันจะได้ปัญญาเป็นผลมาเหมือนกัน คือจะลดความประมาทลงโดยลำดับ จะเริ่มรู้ว่าอะไรเป็นสาระสำคัญของชีวิต แล้วจะค่อย ๆ ลดสิ่งไร้สาระลงไปตามปัญญาที่มีนั่นแหละ
[38] การผสมดินสำหรับเพาะเมล็ด
38. การผสมดินสำหรับเพาะเมล็ด
ดินที่ใช้เพาะเมล็ดนั้นมีผลค่อนข้างมาก สำหรับการเพาะเมล็ด
จากที่ผมได้ทดลองมา เมล็ดชุดเดียวกัน แต่เพาะลงในดินที่ผสมสูตรต่างกัน อัตราการงอกก็ต่างกัน
จากตัวอย่างนี้ คือการเพาะเมล็ดมะเขือเทศ ในตอนแรกนั้นใช้ดินผสมทรายอย่างเดียว กว่าเมล็ดจะงอกก็ใช้เวลาเป็นสิบวัน
ต่อมาทดลองผสมดินเพาะใหม่ ใส่ขุยมะพร้าวไปเพิ่ม ใส่ใบกระถินผสมไปเพิ่ม เมล็ดชุดเดิมกลับงอกได้ใน 5 วัน แถมอัตราการงอกดูเหมือนจะสูงกว่าสองเท่าด้วย
อุณหภูมิกับความชื้นมีผลมากในการงอกของเมล็ด อย่างล่าสุดผมทดลองเพาะเมล็ดฟักทอง ซึ่งได้ผลคือวันต่อมา ต้นกล้าก็งอกออกมาแล้ว ต่างจากการหยอดเมล็ดฟักทองในแปลงผักโดยตรง แบบนั้นกว่าจะขึ้นก็เป็นสัปดาห์ แต่ข้อดีของการหยอดในแปลงเลยคือได้โตต่อเนื่อง
พืชผักบางชนิดก็ไม่เหมาะที่จะหยอดในแปลงทันที แยกมาเพาะเมล็ด ค่อย ๆ ดูแลต้นกล้าจะเหมาะกว่า
ในส่วนดินผสมสำหรับปลูกนั้น ผมก็คงจะทดลองไปเรื่อย ๆ โดยหลัก ๆ ก็จะหาวัสดุที่ทำให้ดินร่วนซุย เก็บความชื้นได้ดี ไม่มีธาตุอาหารที่เกินความจำเป็น ส่วนที่เหลือก็ควบคุมความร้อนและความชื้นให้เหมาะก็พอ
[37] หลักการจ่ายตลาด
37. หลักการจ่ายตลาด
เวลาไปตลาด ผมจะมีกรอบความคิดในการจับจ่ายตามสิ่งที่คิดไว้ว่าจะศึกษา
ซึ่งก็อยู่ที่ว่าตอนนั้นอยากจะศึกษาอะไร หัวข้ออะไร ยกตัวอย่างเช่น ทำอย่างไรจึงจะใช้ชีวิตโดยมีค่าอาหารน้อยที่สุดแต่มีพลังมากที่สุดโดยที่ยังต้องพึ่งพาการจ่ายตลาดอยู่ ซึ่งก็เป็นหัวข้อที่กำลังศึกษาในตอนนี้ ซึ่งต่อไปอาจจะเป็น การเลือกซื้อพืชผักที่สะอาดปลอดภัย หรือ การเลือกซือสินค้ากับร้านค้าที่มีศีลธรรม หรือ การงดเว้นจากการสนับสนุนร้านค้าที่ไม่มีศีลธรรม
แน่นอนว่าบางหัวข้ออาจจะทำควบคุ่กันไปได้ แต่บางหัวข้อก็ไม่ได้ เช่นถ้าตั้งกรอบหัวข้อที่กำลังจะศึกษาว่า การดำรงชีวิตโดยพึ่งพาเฉพาะผักในสวน มันก็จะไม่ได้ไปตลาด หรือถ้าบอกว่าจะเน้นของถูกได้ปริมาณมาก แต่มันก็อาจจะไม่ได้คุณภาพและความปลอดภัย
โดยหลักการรวม ๆ ของการจ่ายตลาด คือต้องประหยัด เรียบง่าย มีคุณค่า ปลอดภัย แต่มันก็อาจจะแกว่งไปขาด ๆ เกิน ๆ บ้างตามหัวข้อที่กำลังศึกษา
ผมคิดว่าสิ่งเหล่านี้คือการทำประโยชน์ให้ชีวิต เพราะการซื้อหรือการกินสิ่งใดโดยไม่พิจารณาก่อนนั้นว่ามีประโยชน์หรือเป็นโทษ ซื้อหรือกินตามความอยาก ตามความเคยชิน หรือตามใจคนอื่น ผมว่ามันไม่เจริญ อย่างน้อยเราก็เสียโอกาสในการได้ความรู้ไป แต่ส่วนมากจะเสียโอกาสให้กิเลสทั้งนั้น
แกงฟักทอง
แกงฟักทอง
ก็ไม่รู้จะตั้งชื่ออะไรเหมือนกัน ก็เอาของที่มีใส่ไป แล้วต้มรวมกัน…
ช่วงก่อนหน้านี้เป็นฤดูร้อนที่อากาศหนาว ก็เลยทำอาหารที่มีพลังความร้อนหน่อย คือจะต้มแล้วใส่พริกไทย
ก็เอาฟักทองมาต้มแล้วยีให้เละ เอามะเขือเทศลงไป เอาใบไชยาใส่ลงไป ปรุงให้พอเหมาะ ปิดฝา แล้วก็รอให้สุก
กินเข้าไปก็ช่วยคลายความเย็นในร่างกายได้ดี ถ้าอากาศร้อนจะกินแบบนี้ไม่ได้ เพราะกินแล้วจะร้อนไปทั้งตัว
ซึ่งเมนูนี้ก็ไม่รู้จะเรียกว่าอะไรเหมือนกัน ก็ผักต้มเปื่อยใส่พริกไทย แต่จะสรุปเรียกว่าแกงฟักทองแล้วกันนะ
แมงป่อง
แมงป่อง
แม่งป่องตัวนี้มาตายอยู่ในถังน้ำที่วางไว้ จะว่ามันคิดสั้นฆ่าตัวตายก็คงไม่ใช่ คงจะพลาดตกลงไปแล้วขึ้นไม่ได้มากกว่า
แมงป่องนี้น่าจะเป้นแมงป่องบ้าน ตัวไม่ใหญ่ ยาวจากหัวถึงหาง ราว 4 ซม แต่ต่อยเจ็บเหมือนกัน เคยโดนไปทีหนึ่ง แต่ใช้การกัวซาพร้อมทาน้ำมันเขียวฤทธิ์เย็น ครึ่งวันอาการปวดก็หายไป
แมงป่องชนิดนี้นี่มันไต่กำแพงได้ด้วย มันก็เลยจะไปอยู่มุมไหนของบ้านก็ได้ ดังนั้น จะหยิบจะเก็บอะไร ก็ควรจะดูก่อน ถ้าไม่โดนมันต่อยเอา ก็อาจจะไปโดนมันตาย อย่างดีก็เจอกันแล้วแยกย้าย
เพาะเมล็ดถั่วพุ่ม
เพาะเมล็ดถั่วพุ่ม
เป็นเมล็ดถั่วพุ่มที่เก็บมาจากต้นที่ปลูกจากเมล็ดผักซองที่ขายทั่วไปตามห้าง
มีหลายคนบอกว่า ผักซองจะเอามาปลูกต่อไม่ได้ หรือถึงจะปลูกต่อได้ ผลผลิตก็ไม่งอกงาม แต่ผมไม่เชื่ออย่างเขาหรอกนะ
ผมเชื่อว่าทุกสิ่งเปลี่ยนแปลงได้เสมอ โดยไม่มีข้อจำกัดอย่างที่ว่ามาก่อนหน้านี้เลย ยกตัวอย่างชีวิตผมเองก็ได้ เกิดมาในครอบครัวนี้ เขาก็ไม่ได้สนใจธรรมะอะไรกันมากมาย แต่ก่อนผมเองก็ไม่ได้สนใจเหมือนกัน แล้วทำไมทุกวันนี้มันกลายเป็นชีวิตจิตใจไปเสียแล้ว
จริงอยู่ที่ต้นไม้ไม่มีวิญญาณ จึงไม่มีกรรมที่เป็นตัวส่งผล แต่ผมนั้นมีวิญญาณ มีกรรมเป็นผู้ให้ผล ดังนั้น ถึงจะเป็นต้นที่เขาบอกไม่โต โม่งาม ผมเอามาปลูกเลี้ยงอาจจะงามก็ได้ เพราะว่ามันต่างกรรมต่างวาระ
ดังนั้น ผมคิดว่าถ้าเรามุ่งทำดี หน้าด้านปลูกสลับหมุนเวียนไปเรื่อย ๆ วันหนึ่งเราจะได้เมล็ดพันธุ์ที่ดี ต้นพันธุ์ที่ดี สิ่งเหล่านี้ผมเคยได้รับมาแล้วสมัยศึกษาทดลองเลี้ยงแคคตัส มันไม่แน่นอนหรอก ในการจะได้รับสิ่งใด ๆ มา แต่เราก็ใช้โอกาสในความไม่แน่นอนนี่แหละในการคัดเลือกและพัฒนาพันธุ์ คนก็เช่นกัน เราก็ใช้ความไม่แน่นอนในชีวิตนี่แหละ พัฒนาตนเอง
[36] ผลผลิต
36. ผลผลิต
การทำเกษตรนั้น เป้าหมายก็คือการได้ผลผลิต ถ้าเป็นชาวนา ชาวไร่ ชาวสวน ฯลฯ เขาก็ต้องเอาผลผลิตเป็นตัวตั้ง แต่ผมไม่ใช่
ผมเองไม่ได้มีเป้าหมายของการปลูกต้นไม้เป็นผล แต่ก็จำเป็นจะต้องได้ผลเป็นที่สุด สิ่งที่ผมมุ่งเน้นคือกระบวนการในการเรียนรู้ ว่าเราได้เรียนรู้องค์ประกอบเหตุปัจจัยอะไรที่ิก่อให้เกิดผล
ความรู้ที่ได้มา จะสร้างผลได้ยั่งยืนกว่า คนที่มุ่งที่ผล เพราะถ้ากระบวนการถูก การได้ผลจะแน่นอน แต่ถ้าไม่เข้าใจกระบวนการ ผลที่ได้นั้นก็ไม่แน่เสมอไป
เพราะความไม่เที่ยงในโลกนี้มีเสมอ มีเหตุปัจจัยเปลี่ยนแปลง เรายังรักษาสภาพที่จะทำให้เกิดผลได้หรือไม่ หรือเราเข้าใจเหตุของการเกิดผลไปในเชิงรูปแบบตามที่จำ ๆ กันมา
เรื่องผลผลิตทางการเกษตรนั้นเป็นเรื่องที่เข้าใจได้ง่าย เพราะจับต้องได้ ส่วนผลผลิตทางด้านจิตวิญญาณนั้นจับต้องไม่ได้เลย จึงวัดผลได้ยาก แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าวัดผลไม่ได้
ผมไม่ได้ใส่ใจประเด็นเรื่องพืชผักเท่าใดนัก แต่ให้ความสำคัญกับการลดกิจกรรมที่ฟุ่มเฟือย และเพิ่มกิจกรรมที่เป็นประโยชน์มากกว่า ซึ่งนั่นหมายความว่าต้องเรียนรู้สิ่งที่ถูกสิ่งที่ผิดในเงื่อนไขที่เปลี่ยนแปลงไปเรื่อย ๆ
แม้วันหนึ่งผมจะมีสวนที่เต็มไปด้วยพืชผักธัญญาหารที่อุดมสมบูรณ์ แต่สิ่งเหล่านั้นไม่ใช่ผลผลิตที่เป็นเป้าหมายของผม ผลผลิตที่ผมมุ่งหวังนั้นคือการดำเนินกระบวนการเรียนรู้ไปสู่ความพอเพียงเรียบง่ายที่ปราศจากความโลภโกรธหลงอันเป็นเหตุแห่งทุกข์ ถ้าได้ตามนั้นละก็ นั่นก็เรียกว่าได้ผลจากการผลิตแล้วนั่นเอง>