ในวันที่แดดหายาก

จากข้อมูลที่เผยแพร่ในอินเตอร์เน็ต ดูเหมือนพายุคาจิกิ จะผ่านพ้นไปแล้ว คงเหลือแต่ผลกระทบที่ธรรมชาติได้แสดงผลแห่งความเป็นไปในสังคมให้ได้เห็น

ปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นนั้น ถ้ามองแบบโลก ๆ ส่วนหนึ่งก็เกิดขึ้นจากการจัดการผังเมืองที่ไม่ได้เตรียมรับปัญหาเหล่านี้ ก็อย่างที่รู้กัน เมืองไทยเป็นประเทศที่ภัยพิบัติน้อยเมื่อเทียบกับประเทศอื่น ๆ ประชาชนชาวไทยจนกระทั่งภาครัฐก็ยังไม่ตื่นตัวเท่าที่ควร

ผมเองก็เช่นกัน มีปัญหาในชีวิตอยู่บ้าง แม้ปัญหาที่ผมเจอจะเป็นปัญหาที่เล็กมากเหมือนฝุ่นเมื่อเทียบกับสิ่งที่ชาวบ้านเขาเจอกัน

ปัญหาของผมก็คือ แดดมันไม่มี ก็เลยไม่ได้ซักผ้าเสียที เพราะซักไปมันก็จะเหม็นอับ ก็เลยเก็บไว้ก่อน อันนี้มันก็เกิดจากการที่เราจัดการไม่ดี แดดไม่มีก็เป็นปัญหาหนึ่ง แต่ปัญหาที่เป็นปัญหามากกว่าคือเราไม่แก้ปัญหา เรากลับรอให้แดดมันมา ซึ่งมันก็เป็นวิธีแก้ปัญหาทางหนึ่งนั่นแหละ แต่มันช้า มันนาน

สุดท้ายก็ทบทวนว่ามันมีทางออกอะไรบ้าง ก็มีซักแล้วเอามาผึ่งพัดลม หรือไม่ก็หาผงซักฟอกสูตรที่เหมาะกับการตากในร่ม หรือตากผ้าหน้าฝน ก็ได้ยินโฆษณาว่าเขามีผลิตมาเหมือนกัน เขาก็คงจะผลิตมาแก้ปัญหาแบบนี้แหละ เราก็ลองดู ถ้าลองแล้วได้ผลดี ก็ดี ถ้าลองแล้วไม่ดีก็เลิก หรือถ้ามีสิ่งใดที่มีองค์ประกอบดีกว่าก็เอา

แน่นอนว่าแดดคือสิ่งที่มีค่าในหน้าฝน เพราะพืชจะเจริญเติบโตได้ต้องมีแสงแดดเป็นองค์ประกอบ ถ้าได้ทั้งฝนตกแดดออก นี่ก็น่าจะโตไว พืชก็ใช้ประโยชน์จากฝนตกแดดออกนี่แหละ เป็นปัจจัยในการพัฒนาของมัน เราเองก็น่าจะใช้ทั้งฝนตกและแดดออกให้เจริญเช่นกัน แม้ปัญหาน้อย ๆ ในชีวิตก็หัดเอามาตรวจตัวเอง ตรวจทั้งกิเลส ตรวจทั้งความยึดมั่นถือมั่น ก็ตรวจใจกันไป

พายุโพดุล-คาจิกิ ท่วมต่อเนื่อง

ดูข่าวพายุช่วงนี้ แม้ดูเผิน ๆ ว่า พายุเหล่านี้จะไม่แรงมาก แต่ผลกระทบเยอะมาก น้ำท่วมกันหลายพื้นที่ ที่สวนผมก็ได้ผลกระทบเหมือนกัน คือถนนในพื้นที่เป็นโคลน ทำให้เดินทางเข้าออกโดยรถไม่ได้ แต่ก็ยังเดินออกไปทำธุระใกล้ ๆ ได้

เรียกว่าได้รับผลกระทบน้อยมาก เมื่อเทียบกับที่ชาวบ้านเขาโดน ผมเองไม่เคยเจอประสบการณ์น้ำท่วมบ้าน แต่ก็มีญาติที่น้ำท่วมบ้านและเคยบุกเข้าไปช่วยกันอพยพคนมาแล้ว เรียกว่าทุลักทุเลมาก และใช้พลังงานมาก

การช่วยเหลือกันในยามน้ำท่วมนี่เป็นอะไรที่ยากลำบากมาก เพราะเข้าถึงพื้นที่ได้ยาก และอันตรายมาก เพราะเราไม่เห็นว่ามีอะไรใต้น้ำ แถมยังอันตรายเรื่องกระแสไฟฟ้ารั่วอีก ทีเดียวถึงตายได้เลย ก็รู้สึกเห็นใจทั้งผู้ประสบภัยและเจ้าหน้าที่ รวมทั้งจิตอาสาที่ทำงานในพื้นที่

ถ้ามีพายุเข้าอีกลูก ก็เรียกว่าต่อเนื่องกันถึง 3 ลูก ผมว่าบ้านเมืองนี่อัมพาตเลย แม้จะยังไม่มีผลกระทบถึงกรุงเทพมากนัก แต่ถ้าท่วมตรงไหน มันก็ทุกข์ตรงนั้นแหละ ทุกข์นี่มันน่ากลัวจริง ๆ คงต้องเร่งศีกษา และพาตนเองให้พ้นทุกข์ให้ไวที่สุด

ช่วงพายุเข้า

หลังจากผลของพายุโพดุล ก็มาต่อเนื่องกันกับพายุคาจิกิ เรียกว่าเปียกกันต่อเนื่องไม่ต้องพักเลย ซึ่งผมจะได้ว่ามีแดดออกอยู่หนึ่งวันระหว่างนั้น แล้วจนวันนี้ก็ไม่มีแดดอีกเลย ฟ้ามืดเปียกฝนกันตลอด

ฝนตกมันก็ดีตรงไม่ต้องรดน้ำต้นไม้ พอพายุเข้าก็เลยถือโอกาสปลูกต้นไม้ไปด้วยเลย เพราะต้นไม้จะได้ตั้งตัวได้ไว ไม่ต้องคอยรดน้ำ อันนี้ก็ข้อดี

แต่ถ้าฝนตกมากเกินไป มันก็ปลูกต้นไม้ได้ยาก เพราะมันเฉอะแฉะ จะว่าปลูกได้ไหม มันก็ปลูกได้ แต่มันลำบาก มันเละ มันหนัก ก็เลยต้องหาช่วงที่ฝนมันทิ้งช่วง ไม่ตก ให้พื้นแห้ง ๆ ขึ้นบ้าง นอกจากจะไม่แฉะแล้วยังปลอดภัยจากสัตว์มีพิษอีก ตั้งแต่มดไปถึงงูนั่นแหละ

[39] เริ่มต้นใหม่อีกครั้ง

 

39.เริ่มต้นใหม่อีกครั้ง

หลังจากทิ้งไปนานมาก ประมาณครึ่งปีได้ สุดท้ายก็กลับมาทำสวนใหม่ ที่หายไปก็ไม่ได้ไปไหนไกล ไปบำเพ็ญบุญกุศล ทำโรงทานอยู่แถวสนามหลวงนั่นแหละ

พอกลับมานี่งานหนักเลย เหมือนเริ่มต้นใหม่ แต่ก็ไม่ยากอย่างที่คิด เพราะว่าเริ่มงานแรกคืองานปรับที่ใหม่ ก็จ้างรถขุดมาถม ถาง รื้อ กลบ ฯลฯ เหมือนสร้างเอกสารใหม่ มีหน้าเปล่า ๆ ยังไงอย่างงั้น

ช่วงสองเดือนที่ผ่านมาก็ขลุกอยู่กับการพัฒนาที่แข่งกับหญ้า เพราะถ้าเขาเคลียที่แล้วเราช้า หญ้าก็จะโต งานก็จะหนักขึ้นไปอีก อะไรทำได้ก็ทำไปก่อน ให้ได้ภาพรวมแล้วค่อยกลับมาเน้นเป็นจุด ๆ

กลับมาครั้งนี้ไฟฟ้าที่เก็บไว้ในแบตเตอรี่หมดเกลี้ยง ต้องกลับมาสู่ยุคเทียนไขกันอีกครั้ง ก็ใช้เทียนไปได้ไม่กี่วันหรอก ก็รื้อหญ้า เอาแผ่นโซล่าเซลล์ไปวาง ก็กลับมาใช้ไฟใหม่ได้แล้ว

ก็ทำให้นึกถึงตอนที่มาอยู่ที่นี่แรก ๆ สมัยนั้นใช้เทียนเป็นเดือนเลยทีเดียว ก็ไม่ได้ลำบากอะไรหรอก แต่มันจะตัดโลกทิ้งไปเลย มันจะออกแนวฤๅษีเกินไปสักหน่อย อย่างน้อยมีไฟฟ้าใช้ก็ได้รับรู้ข่าวสารบ้านเมืองบ้าง เผื่อจะสังเคราะห์อะไรที่มีประโยชน์ขึ้นมาได้ ก็คงจะดีเหมือนกัน

มาถึงตอนนี้ ชีวิตเริ่มปกติแล้ว กิจกรรมประจำวันก็ทำไปตามที่วางแผนไว้ ไม่มีอะไรต้องคิดมากเหมือนช่วงกลับมาใหม่ ๆ แล้ว ค่อยเป็นค่อยไปครับ

[38] การผสมดินสำหรับเพาะเมล็ด

diary-0038-การผสมดินเพาะเมล็ด

38. การผสมดินสำหรับเพาะเมล็ด

ดินที่ใช้เพาะเมล็ดนั้นมีผลค่อนข้างมาก สำหรับการเพาะเมล็ด

จากที่ผมได้ทดลองมา เมล็ดชุดเดียวกัน แต่เพาะลงในดินที่ผสมสูตรต่างกัน อัตราการงอกก็ต่างกัน

จากตัวอย่างนี้ คือการเพาะเมล็ดมะเขือเทศ ในตอนแรกนั้นใช้ดินผสมทรายอย่างเดียว กว่าเมล็ดจะงอกก็ใช้เวลาเป็นสิบวัน

ต่อมาทดลองผสมดินเพาะใหม่ ใส่ขุยมะพร้าวไปเพิ่ม ใส่ใบกระถินผสมไปเพิ่ม เมล็ดชุดเดิมกลับงอกได้ใน 5 วัน แถมอัตราการงอกดูเหมือนจะสูงกว่าสองเท่าด้วย

อุณหภูมิกับความชื้นมีผลมากในการงอกของเมล็ด อย่างล่าสุดผมทดลองเพาะเมล็ดฟักทอง ซึ่งได้ผลคือวันต่อมา ต้นกล้าก็งอกออกมาแล้ว ต่างจากการหยอดเมล็ดฟักทองในแปลงผักโดยตรง แบบนั้นกว่าจะขึ้นก็เป็นสัปดาห์ แต่ข้อดีของการหยอดในแปลงเลยคือได้โตต่อเนื่อง

พืชผักบางชนิดก็ไม่เหมาะที่จะหยอดในแปลงทันที แยกมาเพาะเมล็ด ค่อย ๆ ดูแลต้นกล้าจะเหมาะกว่า

ในส่วนดินผสมสำหรับปลูกนั้น ผมก็คงจะทดลองไปเรื่อย ๆ โดยหลัก ๆ ก็จะหาวัสดุที่ทำให้ดินร่วนซุย เก็บความชื้นได้ดี ไม่มีธาตุอาหารที่เกินความจำเป็น ส่วนที่เหลือก็ควบคุมความร้อนและความชื้นให้เหมาะก็พอ

[35] หินลับมีด

diary-0035-หินลับมีด

35. หินลับมีด

วันก่อนระหว่างขุดดิน ก็ขุดไปกระทบหินก้อนหนึ่งแตก เผยให้เห็นเนื้อหินที่เต็มไปด้วยทรายข้างใน น่าจะเป็นที่เขาเรียกว่าหินทราย

ก็เลยถือแล้วคิด ๆ ดูว่าจะเอามาทำอะไรได้ หินชนิดนี้มีอยู่เต็มที่ แต่ก็ไม่ค่อยได้สนใจมันสักเท่าไรนัก สรุปก็คิดออกว่าจะเอามาลองลับมีด ลับขวานดู

เมื่อทดลองก็พบว่าสามารถใช้ลับมีดได้ อาจจะไม่ได้ละเอียด แต่ก็สามารถใช้งานหยาบได้ดีเช่นลับมีดบิ่น หรือส่วนใบที่มีรอยแตก เพราะบางทีรอยพวกนั้นจะกินเนื้อหินลับมีดที่ใช้อยู่ปกติค่อนข้างมาก แต่ใช้หินทรายนี่จะใช้เท่าไหร่ก็ได้ จะให้สึกหรอไปเท่าไหร่ก็ได้ ไม่เปลืองเงิน

ก็เลยสรุปความได้ว่า ถ้าจะลับหยาบ ๆ ก็ลับกับหินทรายนี่แหละดี แล้วค่อยไปลับแบบละเอียดกับหินลับมีดที่ซื้อมาอีกที จะได้ยืดอายุหินลับมีดออกไปนาน ๆ แม้มันจะไม่ได้แพงอะไรนักหนา แต่ก็ช่วยประหยัดและใช้ของให้เหมาะกับงานได้ดีขึ้น

[34] หนูกับกระรอก

diary-0034-หนูกับกระรอก

34. หนูกับกระรอก

วันก่อนระหว่างนั่งอยู่ในบ้าน ก็เห็นกระรอกวิ่งไปมา เห็นหางมันก็นึกถึงหนู

คือหางกระรอกนี่มันจะมีขนและฟู ๆ หางหนูไม่มีคน แต่ถ้าตัดหางออกไป หน้าตามันก็คล้าย ๆ กันอยู แต่ทำไมกระรอกมันดูไม่มีพิษภัย ส่วนหนูนี่เป็นสัตว์ที่ควรจะเอาไว้ไกล ๆ

ก็มานั่งคิด สรุปว่า โดยกายภาพมันไม่ได้ต่างกันนักหรอก แค่หางไม่ได้บ่งบอกว่ามันดีหรือไม่ดี ส่วนที่บอกว่ามันดีหรือไม่ดีคือการกระทำของมันต่างหาก

กระรอกนี่มันไม่เคยเบียดเบียนเรานะ มันก็อยู่ของมันไป ส่วนหนูนี่มีชีวิตเพื่อเบียดเบียน การเป็นอยู่ของหนูจะเน้นเบียดเบียนเพื่อดำรงชีวิต ไม่สามารถดำรงตนในธรรมชาติทั่วไปได้ แต่ต้องพึ่งพิงมนุษย์

เมื่อมาอยู่กับคนก็สร้างความเสียหายมากมาย ก็คงเช่นเดียวกับยุงตัวเมีย ที่เกิดมาเพื่อเบียดเบียนโดยตรง ต่างจากผีเสื้อ ที่ไม่ทำอันตรายใด ๆ ต่อเราเลย

โลกนี้ล้วนเต็มไปด้วยสิ่งที่มีประโยชน์และไม่มีประโยชน์ พระพุทธเจ้าตรัสว่าบัณฑิตเราควรเข้าใกล้ คนพาลเราควรห่างไกล คืออย่าไปยุ่งมาก ชีวิตมันจะวุ่นวาย ซึ่งจริง ๆ แล้วในโลกส่วนใหญ่ก็คนชั่วคนพาลนั่นแหละ บัณฑิตมีนิดเดียว มีแค่ฝุ่นปลายเล็บเมื่อเทียบกับดินทั้งแผ่นดิน สรุปคือเราก็จะถูกเบียดเบียนจากคนพาลเหล่านี้เรื่อยไปเป็นธรรมดา เหมือนกับการที่เรามีบ้าน มีข้าวของเครื่องใช้ ก็จะต้องเผชิญกับหนูเป็นธรรมดา

ก็ทน ๆ อยู่กันไป ทำได้อย่างดีก็แค่ป้องกันมัน แต่หลายบ้านกันอย่างดีมันก็เจาะช่องเข้าได้อีก บางบ้านไม่ป้องกันอะไรเลย แต่ก็ไม่มีหนู ก็เป็นเรื่องที่ยากจะอธิบาย

แต่หนูมันอยู่ไม่ได้ตลอดหรอก คนพาลก็เช่นกัน เขาจะทำชั่วได้เท่าที่เราเคยทำชั่วมา ไม่มีทางมากกว่านั้น ดังนั้นให้สบายใจได้ว่า ไม่ว่าหนูหรือคนพาลใด ๆ ” เธอไม่มีทางทำกับฉันได้มากกว่าที่ฉันเคยทำมาหรอก

ส้มตำ กับวัตถุดิบที่ปลูกเอง

ส้มตำ

ส้มตำ กับวัตถุดิบที่ปลูกเอง

วันก่อนลองทำส้มตำอีก เป็นสูตรแบบที่เขาใส่ทั่วไป เพื่อทดลองและเรียนรู้อะไรบางอย่าง

พอทำเมนูหนึ่งก็จำเป็นต้องกินหลายวัน เพราะวัตถุดิบมันเยอะ แต่พอหลายวันก็มีเน่าเสียไปบ้างก็มี เช่น มะเขือเทศ ถั่วฝักยาว

ก็เลยไปหาวัตถุดิบในสวนว่าพอจะมีอะไรบ้าง ก็มีมะเขือเทศสองลูก ลูกหนึ่งสุกอีกลูกเขียว ลูกหม่อน ถั่วพุ่ม ก็เอามาใส่ส้มตำ

แล้วก็นึกขึ้นได้ว่า ส้มตำนี่จริง ๆ เป็นเมนูจากของใกล้ตัวทั้งนั้นเลยนะ ตอนนี้ยังขาดมะละกอ มะนาว พริก กระเทียม ที่ยังไม่โตบ้าง ยังไม่ได้ปลูกบ้าง แต่ถ้าปลูกครบก็ไม่ต้องวิ่งออกไปหาที่ไหน เก็บกินเอาได้ในสวนนั่นแหละ

หลังจากใส่หม่อนไป ผมเพิ่งจะสังเกตว่าคนเราต้องการเสพรสที่หลากหลาย อย่างรสเปรี้ยวนี้เขาไม่ได้ต้องการเปรี้ยวเดียว ส้มตำนี้มีสามเปรี้ยว คือเปรี้ยวจากมะขามเปียก เปรี้ยวจากมะเขือเทศ เปรี้ยวจากมะนาว และที่ผมใส่ยังไปได้เปรี้ยวจากลูกหม่อนอีก

มันต้องหลากหลายไปไหน เปรี้ยวเดียวไม่ได้หรอ? เดี๋ยววันหลังจะลองเปรี้ยวเดียว ส่วนเค็มหวาน เผ็ดในส้มตำนี่ไม่ค่อยหลากหลายอยู่แล้ว แต่อาจจะมีบางที่เขาทำหลากหลายนะ อย่างในบางเมนูอาหารพริกแห้งก็ต้องมี พริกสดก็ต้องใส่ ความหลากหลายเหล่านี้คนเขาก็เรียกว่าอร่อย แต่ผมว่ามันเป็นความฟุ้งเฟ้อฟุ่มเฟือยนะ

[33] การใช้ประโยชน์จากกระถิน

diary-0033-การใช้ประโยชน์จากกระถิน

33. การใช้ประโยชน์จากกระถิน

ที่นี่มีต้นกระถินเยอะมาก เยอะมากจนเป็นปัญหา และปัญหานั่นแหละทำให้เราต้องใช้ปัญญา

เนื่องจากกระถินเยอะเกิน ก็ต้องขยันตัดมันออก ทั้งตัดแบบถอนรากถอนโคน ตัดเล็มกิ่ง ทำอย่างไรจึงจะมีพลังในการทำงาน เมื่อปริมาณของงานนั้นเยอะจนท้อเลยทีเดียว

ผมก็ใช้วิธีหาประโยชน์จากกระถินนี่แหละ กระถินนี่เป็นพืชที่มีพลังงานมาก สัตว์ชอบกิน คนเลี้ยงวัวจะเอากระถินไปให้วัวกิน แล้วสุดท้ายก็กลายเป็นปุ๋ยคอกมาใส่ต้นไม้

เราก็ลดขั้นตอนจากการเอากระถินใส่ไปในวัว มาใส่ในดิน ใส่ในต้นไม้เลย แน่นอนว่าไม่สมบูรณ์เท่าวัวย่อยหรอก แต่มันจะดีกว่าในหลาย ๆ ด้าน และในระยะยาวด้วย

ใบกระถินถ้าแดดดี ผมก็ทิ้งไว้ให้แห้งแล้วเอามาผสมดินปลูก หรือไม่ก็ผสมในแปลงผักเลย จะรูดใบออกทั้ง ๆ ที่ยังเขียวหรือวางตากแดดทิ้งไว้ให้แห้งแล้วค่อยรูดใบออกก็ได้ แล้วแต่ความเหมาะสมของสภาพอากาศในเวลานั้น ๆ

ส่วนกิ่งและต้น สมัยก่อนมองมันแล้วเป็นภาระมาก เดี๋ยวนี้คิดอะไรไม่ออกก็เอาไปเผาถ่าน เอาไปทำฟืน เอาไปทำเสาบ้าง ตอนนี้ก็สามารถใช้ประโยชน์และกำจัดกระถินส่วนเกินได้อย่างเต็มใจแล้ว ที่เหลือก็มีแค่ใช้แรงกายไปทำเท่านั้น

เป้าหมายของผมคือจะทำให้กระถินหายไปจากพื้นที่ โดยมีต้นไม้ที่ใช้ประโยชน์อื่น ๆ ได้มาทดแทน เราไม่ได้จำเป็นต้องใช้ประโยชน์จากกระถินถึงขนาดจะต้องมีมัน แต่ในเมื่อมีมันแล้ว ก็ต้องรู้จักหาประโยชน์จากมัน

[32] ฝนที่ไม่ได้อยู่ในแผน

diary-0032-ฝนที่ไม่ได้อยู่ในแผน

32. ฝนที่ไม่ได้อยู่ในแผน

ปกติแล้วเวลาจะทำงานอะไร ผมจะตั้งโครงขึ้นมา ว่าจะทำสิ่งนี้สิ่งนั้นในช่วงเวลาหนึ่ง ๆ

ซึ่งก่อนหน้านี้ก็อากาศร้อนมาก เราก็วางแผนไว้แบบหนึ่งว่าจะทำงานแบบนี้นะ จะผสมปูน เทปูน ก็เลยซื้อปูนมารอ

แต่พอซื้อมาเสร็จ ฝนก็มาด้วย ทีนี้งานปูนกับฝนมันไปด้วยกันไม่ได้ ไอ้ที่ว่าจะไปเร่งงานก่อนฝนตกบางทีมันก็ไม่แน่เสมอไป เพราะที่เราเห็นฟ้าใส คิดว่าฝนมันจะไม่ตกแน่ ๆ ภายใน ครึ่งวัน บางทีผ่านไปแค่ครึ่งชั่วโมงฟ้าก็มืดมาพร้อมเมฆฝนเลยก็เป็นได้

ก็ต้องวางแผนเดิมกันไป วางงาน นั่งดูฝนตก เปลี่ยนเป็นกิจกรรมรองน้ำฝนไว้กินแทน ปูนไว้ทีหลังแล้วกัน ตารางงานมันจะเลื่อน มันจะโยกย้ายอะไรไปมันก็เป็นธรรมดา

ส่วนตัวผมว่า ฝนตกนี่เป็นช่วงที่อยู่ยากที่สุดแล้ว เพราะไม่ค่อยมีกิจกรรมอะไรให้ทำ หรือจะทำกิจกรรมอะไรหลังจากนั้นก็ลำบาก จะขุดดิน ดินก็ติดจอบติดเสียมกันจนต้องลำบากแงะ จะมีก็แค่งานเบา ๆ เช่น ถอนวัชพืชไปเรื่อย ๆ

จริง ๆ ฝนตกก็มีข้อดีมาก คือไม่ต้องรดน้ำต้นไม้ อัตราการรอดของต้นไม้ที่ลงไว้มีสูง อัตราการเติบโตของพืชผักที่ปลูกไว้ค่อนข้างดี ซึ่งมันจะดีมากหากสถานที่นี้ลงตัวดีแล้ว แต่หากยังอยู่ในขั้นตอนพัฒนา ก็ถือว่าเป็นอุปสรรครูปแบบหนึ่ง